Czechowa humor i filozofia

"Oświadczyny" to jedna z miniatur teatralnych Czechowa, jednego z najwybitniejszych nowelistów i dramatopisarzy rosyjskich. Często w swoich dziełach zaglądał on głęboko w ludzką duszę oraz w życie społeczeństwa. Jego twórczość była bardzo zróżnicowana - lekka i pełna humoru lub trudna i filozoficzna. "Oświadczyny" zaliczają się do tego pierwszego rodzaju, co jednak wcale nie oznacza braku głębi, zupełnego odsunięcia na bok filozoficznych rozważań o człowieku i społeczeństwie. 

"Oświadczyny" Czechowa to satyra na życie XIX-wiecznej rosyjskiej prowincji, na "zaściankową arystokrację", jej gierki i interesy, w które wkrada się i hipokryzja, byle osiągnąć korzyść. Chociaż tytuł sztuki to "Oświadczyny" i faktycznie o oświadczyny wpierw chodzi, to jednak główną rolę grają zadawnione spory o kawałek ziemi i nowa kłótnia o to... czyj pies myśliwski jest lepszy. Wszystko to zapewnia widzom godzinę doskonałej zabawy, ale... Czy aby na pewno to sceny z XIX-wiecznej Rosji? Inny kraj i inne czasy, ale czy inne zachowania? Gdyby tylko trochę zmienić tło i maniery bohaterów, równie dobrze mogłaby to by być Polska XXI wieku. Gierki i absurdy, interesy i idiotyczne spory, które ukazał Czechow - gdy się nad tym dobrze zastanowić - otaczają nas w naszej rzeczywistości.

Gnieźnianie śmiali się do rozpuku oglądając sztukę i docenili znakomitą grę aktorską. Magia dobrego teatru i dobrej literatury sprawia jednak, że często śmiejąc się z tego, co jest nam ukazane, śmiejemy się z samych siebie - prawdziwą sztuką natomiast jest zauważyć to i - doskonale się bawiąc - wyciągnąć z tego wnioski. "Oświadczyny" są dowodem na to, że także humoreska - jeśli napisana i przedstawiona w sposób inteligentny - może zawierać ważne przesłanie, nieść w sobie wcale nie tak mało filozofii i życiowych wskazówek. (maw)